Opvullegaat in je aangifte

Stap 2: vul de aangifte erfbelasting eerst in zonder het opvullegaat

Het NuNotariaat langstlevende testament bevat twee belangrijke keuzes voor de langstlevende. De eerste is het al dan niet aanvaarden van het opvullegaat. De tweede is het bepalen van een rentepercentage over de geldvordering van de kinderen.

Om de gevolgen van de verschillende keuzes te zien kun je beginnen met een concept aangifte waarin geen sprake is van een opvullegaat en waarbij je kiest voor een rente van 0%. Selecteer hiervoor de volgende opties in de aangifte:

Onder “verdeling erfenis” selecteer je “ja” bij de vraag “Staat in het testament dat het hele vermogen naar de echtgenoot of geregistreerde partner gaat?”. Daarna verschijnt de vraag: “Staat in het testament dat de andere verkrijgers hun deel van de erfenis krijgen als vordering op de echtgenoot of geregistreerde partner?”. Ook deze vraag beantwoord je met “ja”.

Daarna verschijnen enkele vragen over het rentepercentage. Deze beantwoord je als volgt:

• Staat in het testament dat de echtgenoot of geregistreerde partner een rente moet betalen over de schuld? Ja
• Is er een variabele rente afgesproken? Nee
• Rentepercentage volgens testament? 0 (later kun je teruggaan en testen wat het gevolg is van een ander rentepercentage)
• Soort rente: Samengestelde rente (dit is bij deze stap niet van belang, maar later wel)
• Is er na (sterfdatum) een andere rente afgesproken? Nee

Na een aantal vervolgvragen kom je uit bij het hoofdstuk “Verkrijgers”. Hier koppel je iedere erfgenaam als verkrijger. Laat de overledene een langstlevende partner en twee kinderen na als erfgenamen? Dan moet je dus drie verkrijgers aanmaken. Onder “erfdeel en legaten” geef je bij de langstlevende aan dat hij of zij zowel een legaat als een erfdeel ontvangt. Bij de vraag over een tweetrapstestament kies je voor “nee”. Onder “erfdeel en legaten” geef je bij de kinderen aan dat ze geen legaat ontvangen maar wel een erfdeel.

Vervolgens geef je onder “verdeling erfdeel” de correcte breukdelen op. Stel dat de overledene een langstlevende partner en twee kinderen achterlaat. In dat geval zijn er drie erfgenamen en is het breukdeel van iedere erfgenaam 1/3e.

Daarna geef je aan dat de langstlevende recht heeft op een opvullegaat van 1 euro. In deze stap zou je liever 0 euro willen invullen maar dat is helaas niet mogelijk in de online aangifte. Geef aan dat het legaat niet vrij van recht is en niet ten laste komt van een andere verkrijger. Bij de aanvaarding selecteer je “ja”.

Vul de rest van de aangifte in totdat je uitkomt op de “overzicht” pagina. Begrijp je een vraag niet? Kijk dan even in de officiële toelichting op de aangifte erfbelasting. Dit uitgebreide document wordt ieder jaar vernieuwd en vind je op de website van de belastingdienst.

Stap 3: het beoordelen van de concept aangifte

Op de overzichtspagina van de concept aangifte kun je controleren of je de gegevens correct hebt ingevuld. De cijfers die je daar vindt kun je ook gebruiken om een beslissing te nemen over het opvullegaat en het rentepercentage.

Was er sprake van een gemeenschap van goederen? Dan zie je onder “bezittingen en schulden” als het goed is dat de helft van de WOZ-waarde wordt toegerekend aan de erfenis.

Op de overzichtspagina vind je ook een berekening van de verschuldigde erfbelasting. Allereerst zie je bij de langstlevende drie bedragen staan: het eigen “erfdeel”, het “deel van de erfenis waarop andere verkrijgers een vordering hebben” en “legaten”. Het middelste bedrag is een percentage van de geldvordering van de kinderen. Dit heeft te maken met de fiscale waardering van de geldvorderingen.

Het uitgangspunt van een langstlevende testament is dat de kinderen een niet-opeisbare geldvordering erven. Om deze reden wordt de geldvordering van de kinderen fiscaal afgewaardeerd. Simpel gezegd is een euro die je statistisch pas over tien of twintig jaar krijgt op dit moment geen volledige euro waard. De afwaardering heeft tot gevolg dat de erfbelasting niet over het volledige bedrag van de geldvordering wordt berekend. Als je op de overzichtspagina de berekening van de kinderen opent, dan zie je dat er bij de kinderen een bedrag wordt afgetrokken. Hetzelfde bedrag wordt bij de verkrijging van de langstlevende opgeteld. De afwaardering van de geldvordering is afhankelijk van de leeftijd van de langstlevende en het rentepercentage over de geldvorderingen. Meer uitleg hierover vind je op deze pagina.

Bij de langstlevende zie je mogelijk een correctie op de vrijstelling voor de erfbelasting. Dit komt doordat deze vrijstelling verlaagd wordt met de waarde van het nabestaandenpensioen. Deze verlaging heet “pensioenimputatie”.

Bij de meeste erfenissen is de fiscale verkrijging van de langstlevende lager dan zijn of haar vrijstelling. Vaak staat alleen bij de kinderen een “te betalen” bedrag aan erfbelasting. Het opvullegaat geeft je als langstlevende de mogelijkheid om jouw vrijstelling op te vullen, waardoor de geldvorderingen van de kinderen omlaag gaan. Hierdoor gaat de erfbelasting over de geldvorderingen uiteraard ook omlaag. Als er voldoende ruimte over is binnen de partnervrijstelling kan de totale erfbelasting worden verlaagd tot nul.

Stap 4: een beslissing nemen over het opvullegaat en het rentepercentage

Het aanvaarden van het opvullegaat is niet altijd de beste optie. Neem bijvoorbeeld het geval dat het testament is gemaakt omdat jullie vermogen op dat moment vast zat in de overwaarde van het huis. Het opvullegaat geeft jou als langstlevende de optie om de geldvordering van de kinderen te verlagen tot het belastingvrije bedrag. Maar stel dat de woning kort voor het overlijden is verkocht en dat de overwaarde nu op de bank staat in de vorm van spaargeld. Dan lig je waarschijnlijk niet wakker van een paarduizend euro erfbelasting. En misschien ben je wel van plan om de erfenis vervroegd uit te keren aan de kinderen. In dat laatste geval wil je de schuld aan de kinderen liever verhogen dan verlagen.

In de hierboven beschreven situatie kun je er voor kiezen om het opvullegaat niet te aanvaarden en het rentepercentage te verhogen. Dit kan maximaal tot 6% samengesteld. Het NuNotariaat langstlevende testament geeft je als langstlevende de mogelijkheid om deze beide keuzes zelfstandig te maken. Voor de duidelijkheid: de rente is een bijtelling. De rente wordt dus niet jaarlijks uitbetaald aan de kinderen maar bijgeteld op hun geldvordering.

Je kunt de fiscale gevolgen van een rentebijtelling testen door in de concept aangifte terug te gaan naar “verdeling erfenis” en daar het rentepercentage van 0% te vervangen door 6%. Klik vervolgens net zo lang op “akkoord” totdat je weer op de overzichtspagina komt. Nu zie je dat er geen sprake meer is van een fiscale afwaardering en opwaardering van de erfdelen. De geldvorderingen van de kinderen worden vanwege het rentepercentage dus volledig belast. Hierdoor gaat de erfbelasting uiteraard omhoog. Maar daar staat het voordeel tegenover dat je in de toekomst een groter bedrag kunt uitkeren aan de kinderen. Ook zonder een vervroegde uitbetaling is er een fiscaal voordeel. De rentebijtelling verkleint de erfenis van de langstlevende. Na zijn of haar overlijden betalen de kinderen dus minder erfbelasting over het resterende vermogen.

Kies je voor het bijtellen van een maximaal rentepercentage en zie je af van het opvullegaat? Ga dan terug naar de pagina “verkrijgers” en klik in de navigatiebalk aan de linkerkant op de langstlevende. Vermeld bij het legaat voor de langstlevende dat dit niet aanvaard is. Voor de duidelijkheid kun je de titel “opvullegaat” vervangen door “opvullegaat niet aanvaard”. Klik net zo lang op “akkoord” totdat je weer bij de overzichtspagina komt. Controleer hier of de cijfers volgens jou kloppen.

Veel langstlevenden zullen juist wel kiezen voor aanvaarding van het opvullegaat en minimalisering van de erfbelasting bij het eerste overlijden. Bijvoorbeeld omdat de betaling van de erfbelasting een te grote hap uit het spaargeld neemt. Hierna leggen we uit hoe je het opvullegaat berekent en verwerkt in de aangifte.

Stap 5: het berekenen en invullen van het opvullegaat

Kies jij als langstlevende voor minimalisering van de erfbelasting? Laat het ingevulde rentepercentage dan op 0 staan, zoals eerder uitgelegd bij stap 2. Als je het percentage bij stap 4 hebt verhoogd dan moet je dus terug gaan naar de pagina “verdeling erfenis” en het percentage weer op 0 zetten. Klik vervolgens op “akkoord” totdat je weer op de overzichtspagina uitkomt.

Op de overzichtspagina open je de berekening voor een kind. Hier zie je vijf bedragen staan:

• A. Erfdeel
• B. Deel van de erfenis waarop (etc.)
• C. (Saldo)
• D. Vrijstelling kind
• E. Belaste verkrijging

Het is de bedoeling om bij het opvullegaat een zodanig bedrag in te vullen dat de bedragen onder C en D op de overzichtspagina precies gelijk aan elkaar zijn, zodat de belaste verkrijging uitkomt op € 0.

Je kunt het opvullegaat berekenen met de volgende stappen:

1. Deel C door A.
2. Deel E door de uitkomst van de eerste berekening
3. Vermenigvuldig de uitkomst van de tweede berekening met het aantal erfgenamen (het aantal kinderen + de langstlevende)

Stel bijvoorbeeld dat het erfdeel (A) € 50.000 is, dat het saldo na afwaardering (C) € 35.000 is en dat de belaste verkrijging na vermindering met de vrijstelling (E) € 10.000 is. De eerste berekening geeft als uitkomst 0,7. De tweede berekening geeft als uitkomst € 14.285,71. Stel dat de overledene een langstlevende en twee kinderen achterlaat. Dan zijn er drie erfgenamen. De uitkomst van de derde berekening is in dat geval € 42.857 (afgerond naar beneden).

Ga nu terug naar de pagina “verkrijgers” en klik in de navigatiebalk aan de linkerkant op de langstlevende. Vervang het bedrag van € 1 bij het opvullegaat met het door jou berekende bedrag. Check of de aanvaarding op “ja” staat.

Klik vervolgens op akkoord totdat je weer op de overzichtspagina belandt. Als het goed is betaalt iedere verkrijger nu € 0 erfbelasting. Controleer bij de kinderen of de waarde van het erfdeel (C) inderdaad gelijk is aan de vrijstelling (D). Controleer of de nieuwe (hogere) verkrijging van de langstlevende door het opvullegaat niet boven de vrijstelling uitkomt. Dit kan gebeuren bij grotere erfenissen. In dat geval moet je het opvullegaat zodanig verlagen dat de totale fiscale verkrijging van de langstlevende precies gelijk is aan de vrijstelling (D). Controleer of de nieuwe (hogere) verkrijging van de langstlevende door het opvullegaat niet boven de vrijstelling uitkomt. Dit kan gebeuren bij grotere erfenissen. In dat geval moet je het opvullegaat zodanig verlagen dat de totale fiscale verkrijging van de langstlevende precies gelijk is aan de vrijstelling.

Een paar belangrijke opmerkingen over de online aangifte erfbelasting

Met bovenstaande handleiding proberen we jou een werkbare manier te geven om het opvullegaat te verwerken in de online aangifte erfbelasting. NuNotariaat verleent geen fiscale adviezen. De uitleg op deze pagina moet je dus niet zien als een advies aan jou om een bepaalde keuze te maken. Heb je dergelijk advies wel nodig? Neem dan contact op met een deskundige. Wij raden je aan om in dat geval een afspraak te maken met de notaris bij wie het testament is ondertekend. Op deze pagina vind je een overzicht van onze notarissen.

De online aangifte erfbelasting geeft helaas een paar afrondingsverschillen doordat de opgegeven breukdelen van de erfgenamen worden omgerekend naar afgeronde percentages. Hierdoor kan de concept aangifte enkele euro’s verschillen van jouw eigen berekeningen.

Het is belangrijk om je te realiseren dat een ingediende aangifte erfbelasting niet hetzelfde is als een civielrechtelijke vaststelling van de geldvorderingen. In werkelijkheid kunnen de geldvorderingen van de kinderen hoger zijn dan het bedrag waarover de erfbelasting wordt berekend. Een voorbeeld hiervan is de waardering van de woning. De aangifte erfbelasting gaat verplicht uit van de WOZ-waarde. Maar voor de onderlinge verhoudingen geldt de (meestal hogere) marktwaarde van de woning. Dit is bijvoorbeeld voordelig indien de langstlevende de erfdelen van de kinderen vervroegd wil uitbetalen.

Zit er een groot verschil in de WOZ-waarde en de marktwaarde van de woning? Overweeg dan om naast de aangifte erfbelasting ook een vaststellingsovereenkomst te maken waarin de werkelijke hoogte van de geldvordering wordt vastgelegd.